Ài, nói đến Hà Nội, người ta thường nghĩ ngay đến phở, bún chả, hay cốm làng Vòng. Nhưng này nhé, còn một “thứ” nữa len lỏi vào từng ngõ ngách, từng con phố, gắn liền với bao thế hệ người Tràng An, ấy chính là Chè Hà Nội. Món quà vặt giản dị mà chứa đựng cả một bầu trời ký ức, một nét văn hóa rất riêng của Thủ đô ngàn năm văn hiến. Chỉ cần nhắc đến thôi là đã thấy “thèm thuồng” cái vị ngọt thanh, cái dẻo bùi, cái mát lành hay nóng hổi, tùy vào từng loại chè và thời tiết Hà Nội đỏng đảnh. Chè Hà Nội không chỉ là một món tráng miệng, nó là một câu chuyện, một lời mời gọi khám phá hương vị của thời gian và tình người. Hôm nay, với vai trò là người đồng hành cùng CÔNG TY TNHH THỰC PHẨM GIA ANH, chúng tôi sẽ cùng bạn đi một chuyến “du lịch vị giác” xuyên qua thế giới đầy màu sắc của chè Hà Nội, từ những gánh hàng rong vỉa hè thân thương đến những quán có tuổi đời cả thế kỷ.
Nói một cách giản dị, chè Hà Nội là tập hợp các món tráng miệng dạng lỏng hoặc sệt, được nấu từ các loại đậu, ngũ cốc, củ, quả, hoặc bột, thường có vị ngọt, ăn nóng hoặc lạnh. Tuy nhiên, để trả lời câu hỏi tại sao chè Hà Nội lại “gây thương nhớ” thì không đơn giản chỉ là định nghĩa nguyên liệu. Cái hồn của chè Hà Nội nằm ở sự tinh tế trong cách chọn nguyên liệu, kỹ thuật chế biến và đặc biệt là cách thưởng thức. Nó không quá cầu kỳ như chè cung đình Huế, cũng không phóng khoáng, đa dạng như chè Sài Gòn. Chè Hà Nội mang một vẻ đẹp giản dị, chân phương nhưng ẩn chứa sự công phu và chiều sâu hương vị.
Điểm khác biệt lớn nhất của chè Hà Nội nằm ở sự cân bằng và thanh tao.
Chè Hà Nội thường ít ngọt hơn, hương vị nguyên bản của từng loại nguyên liệu được đề cao. Ví dụ, chè hạt sen Hà Nội nổi tiếng với hạt sen bở tơi nhưng không nát, nước dùng trong veo, chỉ thoang thoảng vị ngọt và hương sen thanh khiết. Ngược lại, chè ở miền Trung có thể đậm đà vị đường hơn, còn chè miền Nam lại rất đa dạng, kết hợp nhiều loại topping (thạch, dừa khô, sương sáo…) tạo nên sự phong phú, “ngọt lịm tim”. Chè Hà Nội giống như một cô gái Hà Nội xưa, duyên dáng, ý nhị, không phô trương nhưng đủ làm người ta say đắm.
Thưởng thức chè Hà Nội không chỉ là ăn cho no hay cho mát/ấm. Nó là một nét văn hóa, một thói quen tao nhã.
Người Hà Nội thích ăn chè vào buổi chiều tà, khi nắng đã dịu hoặc buổi tối mát trời. Quán chè vỉa hè với vài ba chiếc ghế nhựa con con, hay góc quán nhỏ trong ngõ sâu là những địa điểm lý tưởng. Ngồi xuống, gọi một cốc chè yêu thích, vừa nhâm nhi từng thìa, vừa ngắm nhìn dòng người qua lại, hay trò chuyện rôm rả cùng bạn bè – đó chính là cái “chất” của văn hóa thưởng thức chè Hà Nội. Mùa hè thì chè mát lạnh, giải nhiệt; mùa đông thì chè nóng hổi, sưởi ấm. Chè gắn liền với nhịp sống, với cảm xúc và với ký ức của mỗi người con Hà Nội.
{width=800 height=533}
Hà Nội có vô vàn loại chè, mỗi loại mang một hương vị và câu chuyện riêng. Để hiểu hết về chè Hà Nội, bạn không thể bỏ qua những “gương mặt” tiêu biểu sau đây.
Đúng vậy, chè hạt sen là biểu tượng của sự thanh tao trong thế giới chè Hà Nội. Món chè này được nấu từ hạt sen tươi (hoặc khô nhưng phải ngâm và chế biến kỹ), đường phèn và một chút tinh dầu hoa bưởi để tăng thêm hương thơm.
Chè hạt sen Hà Nội chuẩn vị có nước trong veo, hạt sen bở tơi nhưng vẫn giữ nguyên hình dáng, không bị nát. Vị ngọt thanh từ đường phèn hòa quyện cùng hương thơm dìu dịu của sen, tạo nên một trải nghiệm vị giác nhẹ nhàng, tinh tế. Chè hạt sen không chỉ ngon mà còn rất bổ dưỡng, giúp an thần, ngủ ngon, tốt cho tim mạch. Đây là món chè thường được dùng trong các dịp đặc biệt hoặc làm quà biếu.
Khi cái nóng oi ả của mùa hè Hà Nội ập đến, còn gì tuyệt vời hơn một cốc chè đỗ xanh đá mát lạnh?
Chè đỗ xanh được nấu từ đậu xanh cà vỏ, đường và nước cốt dừa (tùy chọn). Đậu xanh được ninh nhừ, đánh tơi hoặc để nguyên hạt, tạo nên độ sánh mịn tự nhiên. Khi ăn, chè đỗ xanh thường được thêm đá bào, một chút nước cốt dừa béo ngậy và có thể rắc thêm dừa tươi nạo sợi hoặc dừa khô. Vị bùi béo của đậu xanh, ngọt mát của đường, thơm lừng của nước cốt dừa và cảm giác lành lạnh của đá tan chảy tạo nên một “liều thuốc” giải nhiệt cực hiệu quả và ngon miệng. Chè đỗ xanh là món chè “quốc dân” của mùa hè Hà Nội.
{width=800 height=450}
Khác với các loại chè dạng lỏng, chè kho có kết cấu sệt, gần giống một loại mứt hoặc bánh.
Chè kho là món chè đặc trưng của mùa đông Hà Nội, thường xuất hiện trong dịp Tết Nguyên Đán hoặc những ngày trời se lạnh. Nguyên liệu chính là đậu xanh và đường. Đậu xanh được ninh nhừ, đánh nhuyễn, sên (kho) cùng đường trên lửa nhỏ cho đến khi hỗn hợp đặc sệt lại, dẻo mịn. Chè kho thường được múc ra đĩa, rắc thêm chút vừng trắng rang thơm lừng. Miếng chè kho vàng ươm, dẻo bùi, ngọt vừa, thơm mùi đậu xanh và vừng rang, ăn kèm với một ấm trà nóng thì còn gì bằng. Chè kho không chỉ là món ăn, nó là hương vị của Tết xưa, của sự sum vầy ấm áp.
Chè bà cốt là một món chè khá đặc biệt, mang đậm nét truyền thống và thường được gắn với những ký ức về Hà Nội xưa.
Món chè này được nấu từ gạo nếp cái hoa vàng, gừng tươi, đường mật mía (hoặc đường đỏ). Gạo nếp được nấu thành xôi hơi nhão, sau đó cho vào nồi nước gừng đun cùng đường mật mía cho đến khi sánh lại. Chè bà cốt có màu nâu cánh gián đẹp mắt, vị ngọt dịu của mật mía, cay ấm của gừng tươi và thơm dẻo mùi nếp. Món chè này thường được ăn nóng, đặc biệt vào những ngày mưa phùn gió bấc. Chè bà cốt giống như một nốt trầm trong bản nhạc ẩm thực Hà Nội, không ồn ào, rực rỡ nhưng đầy chiều sâu và gợi nhớ.
Khi Hà Nội bất chợt trở gió, cái lạnh se sắt ùa về, món chè sắn nóng hổi bỗng trở nên hấp dẫn lạ lùng.
Chè sắn được làm từ củ sắn (khoai mì). Sắn được sơ chế kỹ để loại bỏ độc tố, thái miếng vừa ăn rồi ninh cùng đường và nước cốt dừa (hoặc nước cốt dừa tươi sợi). Khi nấu, người ta thường cho thêm chút bột năng hoặc bột sắn dây để tạo độ sánh. Chè sắn nóng có vị ngọt bùi đặc trưng của sắn, béo ngậy của nước cốt dừa, và độ sánh ấm áp. Từng miếng sắn dẻo thơm, nóng hổi tan trong miệng, xua tan cái lạnh của những ngày đông. Chè sắn là món quà vặt bình dị, gắn liền với tuổi thơ của nhiều người con Hà Nội.
Tuy không phải là món chè có nguồn gốc duy nhất từ Hà Nội, nhưng chè trôi nước ở đây lại có một nét duyên rất riêng.
Chè trôi nước là những viên bánh làm từ bột nếp dẻo mềm, bên trong là nhân đậu xanh hoặc vừng đen ngọt bùi, được luộc chín trong nước đường mật mía hoặc đường vàng có thêm gừng tươi thái chỉ. Nước dùng chè trôi nước Hà Nội thường trong và thanh hơn, vị ngọt dịu, thơm mùi nếp và gừng. Khi ăn, người ta rắc thêm chút vừng rang hoặc lạc rang lên trên. Viên chè tròn đầy đặn, vỏ ngoài dẻo dai, nhân bên trong ngọt bùi, hòa quyện với nước dùng ấm nóng, thơm lừng. Món chè này không chỉ ngon miệng mà còn mang ý nghĩa của sự tròn đầy, viên mãn.
{width=800 height=685}
Nếu bạn là người thích sự đa dạng và muốn thử nhiều thứ cùng lúc, chè thập cẩm chính là lựa chọn lý tưởng.
Chè thập cẩm là sự kết hợp “ngẫu hứng” của nhiều loại nguyên liệu khác nhau trong cùng một ly/bát. Tùy vào quán và sở thích, một bát chè thập cẩm có thể bao gồm: đậu xanh nhuyễn, đậu đỏ, đậu đen, trân châu, thạch các loại (thạch đen, thạch dừa…), dừa khô, dừa tươi nạo, nước cốt dừa, sirô đủ màu… Hương vị của chè thập cẩm là sự hòa quyện của đủ vị ngọt, bùi, béo, dai, giòn, mát lạnh. Nó giống như một “bản hòa tấu” của các loại nguyên liệu, mang đến trải nghiệm thú vị và không bao giờ nhàm chán. Chè thập cẩm là món chè phổ biến, dễ tìm thấy ở hầu hết các quán chè Hà Nội.
Ngoài các loại chè phổ biến kể trên, chè Hà Nội còn nhiều biến thể khác cũng rất đáng thử:
Mỗi loại chè đều có một “câu chuyện” riêng, gắn liền với mùa, với dịp lễ, hay đơn giản là sở thích của người Hà Nội. Việc khám phá hết các loại chè Hà Nội cũng là một hành trình thú vị.
Sau khi đã “điểm danh” các loại chè hấp dẫn, câu hỏi tiếp theo hẳn là: Ăn chè Hà Nội “chuẩn vị” ở đâu? Hà Nội có vô số quán chè, từ những gánh hàng rong quen thuộc đến những tiệm mặt tiền sang trọng. Mỗi nơi lại có một “ngón nghề” riêng, một bí quyết gia truyền để giữ chân thực khách.
Phố cổ Hà Nội là “thánh địa” của ẩm thực đường phố, và chè cũng không ngoại lệ.
Ở đây, bạn có thể tìm thấy những quán chè có tuổi đời vài chục năm, thậm chí cả thế kỷ. Đặc điểm của các quán chè phố cổ là không gian thường nhỏ, có thể là một góc vỉa hè, một căn nhà cũ kỹ nhưng luôn tấp nập khách ra vào. Hương vị chè ở đây thường giữ được nét truyền thống, ít biến tấu. Nổi tiếng nhất có thể kể đến các quán chè trên phố Thanh Hạ (chè thập cẩm, chè đỗ đen), phố Nguyễn Siêu (chè sen, chè đỗ xanh), hay khu vực chợ Đồng Xuân. Đến phố cổ ăn chè không chỉ là ăn, mà còn là trải nghiệm không khí xưa cũ, ngắm nhìn cuộc sống thường nhật của người dân nơi đây.
{width=800 height=274}
Hà Nội có nhiều gia đình đã lưu giữ bí quyết nấu chè qua nhiều thế hệ.
Những quán chè gia truyền này thường tự hào với công thức nấu chè “chuẩn xưa”, không pha tạp. Họ chú trọng vào việc chọn lựa nguyên liệu kỹ lưỡng, tuân thủ quy trình chế biến truyền thống. Chè ở đây thường có hương vị đặc trưng, khó lẫn với nơi khác. Ví dụ, có những quán nổi tiếng với chè hạt sen bở tơi, những quán lại làm chè đỗ xanh sánh mịn tuyệt đỉnh, hay chè bà cốt ấm nồng đúng điệu. Tìm đến quán chè gia truyền là cách tốt nhất để nếm thử hương vị chè Hà Nội nguyên bản, ít bị ảnh hưởng bởi xu hướng hiện đại.
Bên cạnh những giá trị truyền thống, chè Hà Nội cũng đang có những bước chuyển mình trong dòng chảy ẩm thực hiện đại.
Các quán chè hiện đại thường có không gian trẻ trung, sáng tạo, phục vụ đa dạng các loại chè truyền thống lẫn những biến tấu mới lạ. Họ có thể kết hợp chè với các loại kem, sữa chua, trái cây tươi, hoặc tạo ra những công thức chè mới mang hơi hướng fusion. Dù có những sáng tạo mới, các quán chè hiện đại vẫn thường giữ lại nền tảng là các nguyên liệu chè truyền thống như đậu, sen, nếp. Những quán này phù hợp với giới trẻ, những người muốn trải nghiệm hương vị chè quen thuộc nhưng trong một không gian và phong cách mới mẻ hơn.
{width=800 height=512}
Chọn quán chè Hà Nội cũng cần một chút “kinh nghiệm”:
Việc tìm kiếm quán chè ngon ở Hà Nội đôi khi giống như một cuộc phiêu lưu nhỏ. Hãy để vị giác dẫn lối bạn nhé!
Nếu bạn không có dịp ghé thăm Hà Nội thường xuyên, hoặc đơn giản là muốn tự tay chuẩn bị những bát chè thơm ngon cho gia đình, việc học cách làm chè Hà Nội tại nhà là hoàn toàn khả thi. Dưới đây là một vài bí quyết và hướng dẫn cơ bản cho những món chè phổ biến.
Nguyên liệu làm chè Hà Nội khá quen thuộc và dễ tìm:
Chọn nguyên liệu tươi ngon, chất lượng tốt là bước đầu tiên và quan trọng nhất để có được bát chè Hà Nội chuẩn vị.
Chè hạt sen đòi hỏi sự khéo léo để hạt sen bở tơi mà không nát.
Để có bát chè đỗ xanh sánh mịn, xanh mướt, cần lưu ý vài điểm nhỏ.
Bí quyết của chè kho nằm ở công đoạn sên (kho) trên lửa nhỏ.
Để nấu chè Hà Nội ngon như ngoài hàng, hãy nhớ vài mẹo nhỏ:
Việc tự tay làm chè Hà Nội không chỉ giúp bạn thưởng thức món ăn ngon mà còn là cách để bạn kết nối với những giá trị ẩm thực truyền thống, tìm thấy niềm vui trong căn bếp nhỏ của mình.
Trong bối cảnh ẩm thực Việt Nam ngày càng phát triển và hội nhập, chè Hà Nội cũng đang đứng trước những cơ hội và thách thức riêng.
Câu trả lời là CÓ, và thậm chí ngày càng mạnh mẽ.
Giới trẻ ngày nay không chỉ quan tâm đến những món ăn “hot trend” du nhập từ nước ngoài, mà còn có xu hướng tìm về những giá trị truyền thống. Chè Hà Nội với hương vị quen thuộc, gắn liền với tuổi thơ và ký ức gia đình, vẫn có một chỗ đứng vững chắc trong lòng họ. Hơn nữa, sự xuất hiện của các quán chè hiện đại với không gian đẹp, phong cách phục vụ chuyên nghiệp và những biến tấu sáng tạo càng giúp món chè truyền thống tiếp cận gần hơn với lớp trẻ. Chè không chỉ là món ăn vặt mà còn là một phần của bản sắc văn hóa mà người trẻ muốn khám phá và giữ gìn.
Sự sáng tạo trong chè Hà Nội thể hiện ở nhiều khía cạnh.
Đầu tiên là sự kết hợp nguyên liệu. Thay vì chỉ nấu các loại chè đơn lẻ, người ta sáng tạo ra các món chè thập cẩm với nhiều topping mới lạ như trân châu trắng, thạch phô mai, pudding… Thứ hai là cách phục vụ. Chè được trình bày đẹp mắt hơn trong ly, cốc, hoặc bát hiện đại. Các quán chè mới có không gian thiết kế ấn tượng, phù hợp để “check-in” trên mạng xã hội. Thứ ba là sự ra đời của các công thức chè fusion, kết hợp chè truyền thống với các loại nguyên liệu, hương liệu hay kỹ thuật chế biến của ẩm thực quốc tế, tạo ra những hương vị độc đáo, phá cách.
Tương lai của chè Hà Nội nhìn chung rất triển vọng, nhưng cũng đầy thách thức.
Cơ hội nằm ở sự yêu thích của công chúng, cả trong nước và quốc tế (khi du lịch ẩm thực phát triển). Chè có tiềm năng trở thành một món ăn mang tính biểu tượng của Hà Nội, tương tự như phở hay bún chả. Tuy nhiên, thách thức đặt ra là làm sao để vừa đổi mới, sáng tạo mà vẫn giữ được “chất” truyền thống, tránh bị “biến tướng” quá đà. Việc chuẩn hóa quy trình, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm cũng là yếu tố quan trọng để chè Hà Nội vươn xa hơn. Quan trọng nhất, là giữ gìn niềm đam mê và sự tỉ mỉ trong từng công đoạn chế biến, để mỗi bát chè Hà Nội vẫn là một món quà từ trái tim.
Chè Hà Nội – món quà của đất trời và sự khéo léo của con người, đã, đang và sẽ tiếp tục là một phần không thể thiếu trong bức tranh ẩm thực đầy màu sắc của Thủ đô. Từ những bát chè đơn sơ nơi gánh hàng rong đến những phiên bản hiện đại trong quán xá, chè Hà Nội luôn biết cách làm say lòng người. Hành trình khám phá chè Hà Nội là bất tận, bởi mỗi loại chè, mỗi quán chè đều ẩn chứa một câu chuyện, một hương vị đáng để ta thưởng thức và ghi nhớ. Hãy để chè Hà Nội mang đến cho bạn những khoảnh khắc ngọt ngào và đáng nhớ!
Ý kiến của bạn
Tags
Tin liên quan
Tin đọc nhiều
Cùng chuyên mục
Đăng ký nhận tin tức của chúng tôi tại đây
Nhập email của bạn tại đây để nhận tin tức mới nhất của chúng tôi