Khi những cánh mai vàng, nhành đào thắm bắt đầu khoe sắc, đó cũng là lúc những chậu Hoa Vạn Thọ rực rỡ xuất hiện khắp mọi nẻo đường, từ phố thị đến thôn quê. Loài hoa này từ lâu đã trở thành một phần không thể thiếu trong không khí đón Xuân của người Việt, không chỉ bởi sắc vàng tươi thắm mà còn mang trong mình vô vàn ý nghĩa tốt đẹp. Nhưng liệu bạn đã thực sự hiểu hết về loài hoa quen thuộc này, từ nguồn gốc, cách trồng, cho đến những công dụng bất ngờ ít ai ngờ tới? Hãy cùng khám phá!
Mỗi độ Tết đến Xuân về, dạo quanh các chợ hoa hay ghé thăm bất kỳ gia đình Việt nào, bạn đều dễ dàng bắt gặp hình ảnh những chậu hoa vạn thọ với sắc vàng cam ấm áp. Không phải ngẫu nhiên mà loài hoa này lại được ưa chuộng đến vậy trong dịp lễ quan trọng nhất năm. Nó gắn liền với những mong ước, niềm tin và nét văn hóa đặc trưng của người Việt mỗi khi tiễn năm cũ, đón năm mới.
Trong văn hóa Việt Nam, hoa vạn thọ mang nhiều ý nghĩa tốt đẹp, chủ yếu liên quan đến sự may mắn, thịnh vượng và trường thọ.
Chính cái tên “Vạn Thọ” đã nói lên tất cả – mong ước về một cuộc sống lâu dài, khỏe mạnh, “vạn” là mười nghìn, “thọ” là sống lâu.
Người Việt tin rằng, chưng hoa vạn thọ trong nhà dịp Tết sẽ mang lại nhiều điều tốt lành cho gia đình trong năm mới, xua đi những điều xui xẻo và đón tài lộc về nhà. Nó là lời chúc thầm lặng gửi gắm sự bình an, an khang thịnh vượng cho gia chủ.
Sắc vàng rực rỡ hay cam tươi ấm áp của hoa vạn thọ là màu của nắng, của tài lộc và sự giàu sang trong quan niệm Á Đông.
Màu vàng tượng trưng cho sự giàu có, phú quý, ánh sáng và năng lượng tích cực.
Khi đặt những chậu hoa vạn thọ màu vàng cam chói chang trước hiên nhà hoặc trong không gian sống, chúng ta không chỉ làm bừng sáng cả căn phòng mà còn như đang mời gọi tài lộc và may mắn ghé thăm. Sắc màu này tạo nên không khí ấm áp, vui tươi, đúng như tinh thần hân hoan của ngày Tết đoàn viên.
Hầu hết các gia đình Việt, từ thành thị đến nông thôn, đều chọn hoa vạn thọ để trang trí nhà cửa dịp Tết, bởi nó là loài hoa phổ biến, dễ trồng và có giá thành hợp lý.
Từ những người lớn tuổi muốn gửi gắm mong ước về sức khỏe, trường thọ cho con cháu, đến các gia đình trẻ muốn mang không khí Tết truyền thống vào ngôi nhà hiện đại, hoa vạn thọ đều là lựa chọn ưu tiên.
Ngoài ra, các cơ sở kinh doanh, cửa hàng cũng thường chưng hoa vạn thọ với hy vọng một năm mới làm ăn phát đạt, buôn may bán đắt. Sự phổ biến và ý nghĩa tốt lành khiến hoa vạn thọ trở thành “người bạn” không thể thiếu của mọi nhà, mọi người mỗi dịp Xuân về.
{width=800 height=400}
Dù gắn bó sâu sắc với văn hóa Việt Nam, ít ai biết rằng hoa vạn thọ lại có nguồn gốc từ một vùng đất xa xôi. Hành trình từ nơi ra đời đến khi trở thành biểu tượng Tết của người Việt là cả một câu chuyện thú vị về sự giao thoa văn hóa và sự thích nghi của một loài cây.
Hoa vạn thọ (tên khoa học: Tagetes) có nguồn gốc từ châu Mỹ, đặc biệt là các vùng thuộc Mexico và Trung Mỹ.
Từ xa xưa, người Aztec đã coi hoa vạn thọ là loài hoa linh thiêng, gắn liền với các nghi lễ tôn giáo và y học cổ truyền. Sau khi người châu Âu khám phá châu Mỹ, loài hoa này đã được đưa về châu Âu và từ đó lan rộng ra khắp thế giới.
Hoa vạn thọ du nhập vào châu Á, trong đó có Việt Nam, qua các tuyến đường thương mại hoặc sự trao đổi văn hóa. Nó nhanh chóng được yêu thích bởi vẻ đẹp rực rỡ, sức sống mãnh liệt và khả năng thích nghi tốt với điều kiện khí hậu địa phương. Tên gọi “Vạn Thọ” có thể xuất phát từ đặc tính hoa nở lâu, bền màu và khả năng sinh trưởng tốt, ngụ ý về sự trường tồn, lâu dài.
Trên thị trường Việt Nam, hai loại hoa vạn thọ phổ biến nhất thuộc hai nhóm chính là Tagetes erecta (Vạn Thọ cao, hay còn gọi là Vạn Thọ Phi Châu) và Tagetes patula (Vạn Thọ lùn, hay còn gọi là Vạn Thọ Pháp).
Mỗi loại có những đặc điểm riêng biệt về kích thước, hình dáng hoa và màu sắc.
Ngoài ra còn có một số loại khác ít phổ biến hơn như Tagetes tenuifolia (Vạn Thọ lá kim) với hoa nhỏ li ti và tán lá mỏng manh. Tuy nhiên, Vạn Thọ Cao và Vạn Thọ Lùn vẫn là hai “gương mặt” chính trong dịp Tết.
{width=800 height=800}
Trồng hoa vạn thọ tưởng chừng đơn giản, nhưng để có được những chậu hoa nở đúng thời điểm mong muốn, hoa to, màu đẹp, cây khỏe mạnh lại cần có những bí quyết nhất định. Đặc biệt là canh thời gian gieo hạt sao cho hoa nở rộ vào những ngày cận Tết Nguyên Đán.
Thời điểm gieo hạt hoa vạn thọ phụ thuộc rất nhiều vào loại giống bạn chọn và điều kiện thời tiết của từng vùng miền.
Thông thường, để hoa vạn thọ nở đúng dịp Tết, người trồng sẽ phải tính ngược thời gian từ ngày mùng 1 Tết.
Đối với các tỉnh miền Nam có khí hậu ấm áp, thời gian từ lúc gieo hạt đến khi cây ra hoa khoảng 60-70 ngày. Do đó, thời điểm gieo hạt thường rơi vào khoảng cuối tháng 10 hoặc đầu tháng 11 âm lịch. Đối với miền Bắc hoặc miền Trung có khí hậu lạnh hơn, thời gian sinh trưởng của cây có thể chậm hơn, nên có thể cần gieo hạt sớm hơn một chút, tùy thuộc vào dự báo thời tiết và kinh nghiệm của người trồng. Việc theo dõi thời tiết và điều chỉnh ngày gieo là cực kỳ quan trọng.
Chọn giống tốt và chuẩn bị đất đúng cách là nền tảng để có những chậu hoa vạn thọ khỏe mạnh.
Bạn nên chọn mua hạt giống từ các cửa hàng uy tín, đảm bảo hạt giống có nguồn gốc rõ ràng, tỷ lệ nảy mầm cao và đúng loại hoa mong muốn. Hạt giống mẩy, không bị lép, không có dấu hiệu sâu bệnh là tốt nhất.
Đất trồng cần tơi xốp, giàu dinh dưỡng và thoát nước tốt. Bạn có thể trộn hỗn hợp đất sạch với trấu hun, xơ dừa, phân trùn quế hoặc phân hữu cơ đã hoai mục theo tỷ lệ phù hợp. Đảm bảo đất không bị úng nước sẽ giúp bộ rễ của cây phát triển khỏe mạnh, tránh được các bệnh nấm mốc.
Tưới nước và bón phân đóng vai trò quan trọng trong quá trình sinh trưởng và ra hoa của hoa vạn thọ.
Về tưới nước: Cây hoa vạn thọ ưa ẩm nhưng không chịu được úng. Nên tưới nước đều đặn mỗi ngày, đặc biệt vào buổi sáng sớm hoặc chiều mát. Lượng nước vừa đủ, đảm bảo đất ẩm nhưng không sũng. Khi cây còn nhỏ, tưới nhẹ nhàng. Khi cây lớn và ra nụ, lượng nước có thể tăng lên một chút nhưng vẫn cần kiểm soát độ ẩm.
Về bón phân: Sau khi cây con có 2-3 cặp lá thật, bạn có thể bắt đầu bón phân. Sử dụng phân NPK có tỷ lệ đạm cao hơn trong giai đoạn cây con để thúc đẩy sự phát triển thân lá. Gần giai đoạn cây ra nụ, chuyển sang bón phân có tỷ lệ lân và kali cao hơn để kích thích ra hoa nhiều và màu sắc đẹp. Bón phân định kỳ 1-2 tuần/lần, bón xa gốc và tưới nước nhẹ sau khi bón để phân tan và ngấm vào đất.
Có, cắt tỉa và bấm ngọn là kỹ thuật cực kỳ quan trọng để tạo dáng cho cây hoa vạn thọ và giúp cây ra nhiều hoa hơn, nở đồng đều.
Khi cây con đạt chiều cao khoảng 15-20cm (tùy loại), bạn nên bấm ngọn chính để cây đẻ nhánh. Việc bấm ngọn sẽ giúp cây phát triển thành bụi xum xuê, nhiều cành, từ đó tạo ra nhiều nụ hoa hơn.
Ngoài ra, trong quá trình cây phát triển, bạn nên thường xuyên cắt tỉa bỏ bớt lá già, cành tăm, cành yếu hoặc những nụ phụ nhỏ mọc ở kẽ lá nếu muốn tập trung dinh dưỡng cho nụ chính to hơn. Điều này giúp cây thông thoáng, hạn chế sâu bệnh và tập trung dinh dưỡng nuôi hoa. Thời điểm cắt tỉa và bấm ngọn cũng cần được tính toán kỹ lưỡng để điều chỉnh thời gian nở hoa.
Hoa vạn thọ nhìn chung là loại cây khá ít sâu bệnh, nhưng vẫn có thể bị tấn công bởi một số loại phổ biến.
Các loại sâu bệnh thường gặp bao gồm:
Việc kiểm tra cây thường xuyên giúp phát hiện sớm sâu bệnh và xử lý kịp thời, tránh lây lan. Giữ vườn cây thông thoáng, sạch sẽ cũng là cách phòng bệnh hiệu quả.
Điều chỉnh thời điểm nở hoa của hoa vạn thọ không quá khó nếu bạn nắm vững một số kỹ thuật cơ bản và theo dõi sát sao tình hình cây.
Đây là kỹ thuật quan trọng nhất để đảm bảo hoa nở rộ đúng vào những ngày cận hoặc trong Tết.
Các phương pháp phổ biến bao gồm:
Việc điều chỉnh này đòi hỏi sự quan sát tỉ mỉ và đôi chút kinh nghiệm thực tế, nhưng hoàn toàn có thể thực hiện được.
{width=800 height=382}
Không chỉ là loài hoa trang trí mang ý nghĩa biểu tượng, hoa vạn thọ còn có nhiều công dụng khác trong đời sống và thậm chí là một số lợi ích tiềm năng cho sức khỏe mà ít người để ý.
Có, hoa vạn thọ, đặc biệt là một số loại nhất định như Vạn Thọ Pháp (Tagetes patula), nổi tiếng với khả năng xua đuổi một số loại côn trùng và tuyến trùng gây hại trong đất.
Mùi hương đặc trưng của hoa vạn thọ đến từ các hợp chất như limonene, ocimene, và đặc biệt là thiophenes trong rễ cây. Những hợp chất này có thể làm tê liệt hoặc xua đuổi tuyến trùng (những sinh vật nhỏ li ti gây hại cho rễ cây) và một số loại côn trùng khác như ruồi trắng, rệp vừng.
Vì vậy, việc trồng hoa vạn thọ xen kẽ trong vườn rau hoặc luống hoa khác không chỉ tăng thêm màu sắc mà còn đóng vai trò như một loại thuốc bảo vệ thực vật tự nhiên, giúp bảo vệ cây trồng khỏi một số loại sâu bệnh hại. Đây là một phương pháp hữu cơ được nhiều người làm vườn ưa chuộng.
Bạn có ngạc nhiên không khi biết rằng cánh hoa vạn thọ có thể ăn được và đã được sử dụng trong ẩm thực ở nhiều nơi trên thế giới?
Cánh hoa vạn thọ có màu sắc rực rỡ và vị hơi cay hoặc đắng nhẹ (tùy loại). Chúng thường được sử dụng như một loại màu thực phẩm tự nhiên, đặc biệt để tạo màu vàng hoặc cam cho các món ăn hoặc đồ uống.
Ở một số nền văn hóa, cánh hoa vạn thọ được thêm vào salad để trang trí và tạo hương vị, hoặc được dùng để pha trà thảo mộc. Đặc biệt, ở Việt Nam, có một món ăn truyền thống khá độc đáo sử dụng cánh hoa vạn thọ là món mứt hoa vạn thọ. Cánh hoa được sơ chế, ngâm đường và sên thành mứt dẻo, mang hương vị đặc trưng, thường xuất hiện trong khay bánh mứt ngày Tết ở một số vùng.
{width=800 height=339}
Trong y học cổ truyền của một số dân tộc, hoa vạn thọ được sử dụng với nhiều mục đích khác nhau.
Người Aztec dùng nó để chữa các bệnh về dạ dày. Ở Ấn Độ, nó được dùng để điều trị các vấn đề về da, mắt và tiêu hóa.
Theo y học hiện đại, hoa vạn thọ là nguồn giàu carotenoid, đặc biệt là Lutein và Zeaxanthin. Đây là những chất chống oxy hóa mạnh mẽ, được chứng minh có lợi cho sức khỏe của mắt. Lutein và Zeaxanthin tập trung nhiều trong điểm vàng của mắt, giúp lọc ánh sáng xanh có hại và bảo vệ mắt khỏi thoái hóa điểm vàng, đục thủy tinh thể.
Vì hàm lượng Lutein và Zeaxanthin cao, chiết xuất từ hoa vạn thọ thường được sử dụng trong các sản phẩm bổ mắt. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng các ứng dụng y học này thường dựa trên chiết xuất cô đặc, không phải chỉ ăn cánh hoa đơn thuần. Bất kỳ việc sử dụng hoa vạn thọ cho mục đích chữa bệnh nào cũng cần tham khảo ý kiến của chuyên gia y tế.
Không chỉ đẹp và hữu ích, hoa vạn thọ còn mang trong mình những ý nghĩa sâu sắc trong phong thủy và tín ngưỡng dân gian, góp phần tạo nên giá trị tinh thần của nó trong đời sống người Việt.
Trong phong thủy, hoa vạn thọ được coi là biểu tượng của sự cát tường, may mắn và trường thọ.
Sắc vàng rực rỡ của hoa thuộc hành Thổ hoặc Kim (tùy quan niệm và sắc độ vàng), đều là những hành tốt trong ngũ hành, tượng trưng cho sự ổn định, thịnh vượng và tài lộc. Việc đặt hoa vạn thọ ở vị trí phù hợp trong nhà hoặc nơi làm việc được cho là giúp thu hút năng lượng tích cực, mang lại sự bình an và phát triển.
Hình dáng hoa tròn đầy, xum xuê cũng tượng trưng cho sự viên mãn, trọn vẹn. Tên gọi “Vạn Thọ” trực tiếp mang ý nghĩa về tuổi thọ, sức khỏe dồi dào cho các thành viên trong gia đình.
Dựa trên màu sắc, hoa vạn thọ màu vàng cam rực rỡ thường được cho là tương sinh hoặc tương hợp với những người thuộc mệnh Thổ hoặc mệnh Kim.
Người mệnh Thổ chọn hoa vạn thọ (màu vàng cam – màu bản mệnh của Thổ, hoặc màu đỏ, hồng, tím – màu tương sinh Hỏa sinh Thổ) sẽ rất tốt. Người mệnh Kim chọn màu vàng cam (Thổ sinh Kim) cũng rất hợp.
Tuy nhiên, quan niệm phong thủy về việc cây hợp mệnh nào, tuổi nào chỉ mang tính tham khảo và có thể khác nhau tùy theo trường phái. Điều quan trọng nhất khi chọn cây cảnh là cây phải khỏe mạnh, tươi tốt, mang lại cảm giác vui tươi, thoải mái cho người sở hữu, và được chăm sóc bằng cả tấm lòng. Một chậu hoa vạn thọ tươi tắn do chính tay bạn chăm sóc, dù bạn thuộc mệnh nào, cũng sẽ mang lại năng lượng tích cực cho ngôi nhà.
{width=800 height=800}
Có một số câu chuyện và truyền thuyết liên quan đến hoa vạn thọ, chủ yếu xuất phát từ nguồn gốc châu Mỹ của nó.
Trong văn hóa Aztec, hoa vạn thọ (gọi là Cempasúchil) là “loài hoa của người chết”, được sử dụng rộng rãi trong lễ hội Day of the Dead (Día de los Muertos) để dẫn dắt linh hồn người đã khuất về thăm trần gian nhờ màu sắc rực rỡ và mùi hương nồng nàn.
Ở Việt Nam, dù không có truyền thuyết riêng về nguồn gốc hoa vạn thọ, nhưng tên gọi “Vạn Thọ” đã tự thân nó là một lời chúc, một niềm tin về cuộc sống. Trong dân gian, hình ảnh hoa vạn thọ gắn liền với sự kiên cường, sức sống bền bỉ (dù chỉ trồng từ hạt trong thời gian ngắn nhưng cây lớn nhanh và ra hoa đẹp), và khả năng thích nghi tốt với môi trường sống. Nó trở thành biểu tượng quen thuộc của sự no đủ, an lành mỗi độ Xuân về.
Đến gần Tết, thị trường hoa vạn thọ trở nên sôi động hơn bao giờ hết. Việc tìm mua những chậu hoa ưng ý, tươi tắn, hứa hẹn nở rộ đúng thời điểm là mối quan tâm của nhiều người.
Bạn có thể dễ dàng tìm mua hoa vạn thọ ở nhiều địa điểm khác nhau khi Tết đến gần.
Các chợ hoa Tết truyền thống là nơi tập trung số lượng lớn hoa vạn thọ từ nhiều nhà vườn khác nhau, với đủ loại kích cỡ và mức giá. Đây là nơi lý tưởng để bạn lựa chọn, so sánh và cảm nhận không khí Tết nhộn nhịp.
Ngoài ra, các vườn ươm, vựa cây cảnh chuyên nghiệp cũng là địa chỉ tin cậy để mua hoa vạn thọ với chất lượng đảm bảo hơn, thường được chăm sóc kỹ lưỡng và có nhiều giống loại đa dạng. Các siêu thị, cửa hàng tiện lợi lớn cũng bày bán hoa vạn thọ tiện lợi cho người tiêu dùng. Ngày nay, việc mua hoa vạn thọ trực tuyến qua các sàn thương mại điện tử hoặc mạng xã hội cũng ngày càng phổ biến, mang lại sự thuận tiện cho người bận rộn.
Để chọn được chậu hoa vạn thọ ưng ý, bạn nên áp dụng một vài mẹo nhỏ sau đây khi đi mua:
Đầu tiên, quan sát tổng thể cây: Chọn cây có dáng cân đối, thân mập mạp, lá xanh tốt, không có dấu hiệu sâu bệnh hay úa vàng.
Tiếp theo, kiểm tra nụ hoa: Chọn những chậu có nhiều nụ còn xanh, phân bố đều khắp tán lá. Nụ xanh cho thấy hoa sẽ nở từ từ và kéo dài thời gian chơi hoa. Tránh chọn những chậu đã nở quá nhiều hoặc nụ đã chuyển sang màu vàng, vì chúng sẽ nhanh tàn sau khi mua về. Cuối cùng, kiểm tra bộ rễ: Nếu có thể, nhẹ nhàng nhấc cây ra khỏi chậu để kiểm tra rễ. Rễ khỏe mạnh thường trắng, bám chặt vào đất và không có mùi hôi của sự úng thối. Chậu hoa tốt thường được trồng trong đất tơi xốp, không bị nén chặt quá mức.
{width=800 height=450}
Vậy là chúng ta vừa cùng nhau khám phá rất nhiều điều thú vị về hoa vạn thọ, từ ý nghĩa sâu sắc trong văn hóa Tết Việt, nguồn gốc lịch sử, các loại phổ biến, bí quyết trồng và chăm sóc để hoa nở đẹp đúng dịp, cho đến những công dụng bất ngờ trong đời sống và cả trong phong thủy. Loài hoa tưởng chừng giản dị này lại mang trong mình một “thế giới” riêng đầy màu sắc và ý nghĩa.
Hy vọng bài viết này đã mang đến cho bạn những thông tin hữu ích và cái nhìn mới mẻ về hoa vạn thọ. Lần tới khi bạn nhìn thấy hoặc tự tay chọn những chậu hoa vạn thọ vàng rực rỡ để đón Tết, chắc chắn bạn sẽ cảm nhận được sâu sắc hơn về giá trị và câu chuyện đằng sau loài hoa quen thuộc này.
Nếu bạn có kinh nghiệm hay bí quyết trồng và chăm sóc hoa vạn thọ nào muốn chia sẻ, hoặc những câu chuyện thú vị về loài hoa này, đừng ngần ngại bình luận bên dưới nhé! Chúc bạn và gia đình có những chậu hoa vạn thọ thật đẹp và một mùa Tết thật ấm áp, an vui, vạn sự như ý!
Ý kiến của bạn
Tags
Tin liên quan
Tin đọc nhiều
Cùng chuyên mục
Đăng ký nhận tin tức của chúng tôi tại đây
Nhập email của bạn tại đây để nhận tin tức mới nhất của chúng tôi